عنوان: منظر روستاهاي ایران،تألیف: دکتر مصطفی عباس زادگان،کارفرما: وزارت راه و شهرسازي (معاونت معماري و شهرسازي)، ناشر: مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران
روستاهاي ایران طی فرآیند بسیار پیچیده در شرایط اقلیمی و بسترهایی کاملاً متفاوت در طی زمانی طولانی و به صورت بطئی روند تکاملی خود را طی نموده اند. کالبد روستاهاي ایران با بستر طبیعی خود به گونه اي هم آوا و هماهنگ هستند که مناظري بدیع را فراهم آورده اند. منظر روستاهاي ایران، میراثی ارزشمند و بخشی از خاطره جمعی ایرانیان است که همیشه در فرهنگ این سرزمین موردتوجه بوده است. متأسفانه روند رشد روستاها در طی چند دهه گذشته به دلایلی چند، نتوانسته است در قالب فرآیند تکاملی پیشین خود تداوم یابد.
انقطاع از گذشته روستاهاي ایران خود در مواجهه با مدرنیته سبب ایجاد تحولات اقتصادي، اجتماعی و فرهنگی شده است. برنامه ریزان وطراحان شهري به عنوان حرفهمندانی که در قالب نظام سیاسی، اقتصادي، اجتماعی و مدیریتی ایران به ساماندهی کالبد کنونی مجتمع هاي زیستی می پردازند، هنوز فرصت نجات روستاها را به عنوان یک پدیده میراثی زنده دارند.
کتاب منظر روستاهاي ایران، با نگاهی به کالبد و زندگی تعدادي از روستاهاي ایران در گذشته و حال، در قالب مفهوم منظر تلاش داشته تا ضمن بررسی پایه هاي نظري منظر روستا و تعمق در مبانی و مفهوم روستا و منظر آن، عوامل و عناصر سازنده منظر روستاهاي ایران را بامطالعه موردي بشناسد.
محققین در این نوشتار در ادامه شناخت عوامل و عناصر منظر روستا، تأثیرات طرح هاي روستایی را در طول زمان بر روستاها در قالب ضوابط و مقررات موجود، با نگاهی نسبتاً انتقادي بررسی می نمایند.
این کتاب همچنین دستورالعمل هایی را جهت حفاظت و ارتقاء مناظر موجود روستایی و پیشنهادي جهت اصلاح شرح خدمات، تهیه طرح هاي روستایی با دیدگاه حفظ منظر روستایی ارائه داده است. کتاب حاضر در 4 فصل و 227 صفحه تدوین شده است.
فصل اول شامل 5 زیرمجموعه با عنوان هاي پایه هاي نظري منظر روستا، تعاریف روستا، طبقه بندي روستاها بر مبناي نوع ویژگی منظر کالبدي،طبقه بندي روستاهاي انگلستان و درنهایت سیما و منظر است که با هدف شناخت روستاها و ویژگی هاي منظري آن تدوین شده است.
فصل دوم به بررسی عوامل و عناصر سازنده منظر روستاهاي ایران با تکیه بر مطالعه ي موردي روستاها پرداخته است. نویسنده در این بخش با بررسی 10 روستا موضوع "شناخت ساخت وسازهاي جدید در روستاها تحت تأثیر الگوهاي شهري و به تبعیت از آن ها بدون توجه به هدف روستاها" را مطرح می کند. روستاهاي موردمطالعه شامل روستاي چیللک، خیر رود کنار، اشتبین، ابیانه، ماسوله، لافت، اسلامیه، فهرج، کنگ وکندلوس است.
فصل بعدي پژوهش با عنوان تأثیرات برنامه ریزي منظر روستاها، جهت بررسی روستاهاي ایران، به بررسی روند برنامه ریزي توسعه روستایی و تأثیرات آن بر منظر معاصر روستاها می پردازند. این بخش شامل بررسی سابقه برنامه ریزي روستایی، نهادها و دستگاه هاي مسئول، طرح هاي روستایی، ضوابط و مقررات و درنهایت اهمیت مشارکت مردمی است.
در فصل پایانی بررسی فرآیند کنترل منظر روستاها مطرح است که این فرآیند در چهار مرحله قابل تشخیص است. مرحله اول طبقه بندي کردن روستا ازلحاظ کالبدي، مرحله دوم تعیین چارچوب عملیاتی ساماندهی و کنترل منظر و تدوین چشم انداز براي هر روستا، مرحله سوم تهیه اسناد کنترلی و دستورالعمل اجرایی و درنهایت مرحله چهارم احکام و توصیه هاي ساماندهی و کنترل به صورت عام.
درنهایت می توان گفت انتشار این کتاب در راستاي گسترش مبحث منظر روستاها به طور عام و منظر روستاهاي ایران به طور خاص، به منظور استفاده علاقه مندان به رشته هاي مختلف معماري، جغرافیا و برنامه ریزي و ... بوده است

تنظیم خلاصه کتاب :نگار ولوجردی