🔴ثبت جهانی شهر ایرانی

🔹700 هکتار از بافت کهن یزد ثبت جهانی شد. این اتفاق که از سوی جامعه جهانی دیده و ثبت شد، مظهر تمدن ایران‌شهری، خرد و الگوی زیست ایرانیان است که توانسته هزاران سال تحولات اقلیمی و تاریخی را پشت سر بگذارد و زنده بماند. اما در حالیکه این اتفاق افتخار بزرگی برای ما ایرانیان است، تذکری نیز دارد.

🔹آیا نحوه رویارویی ما با دنیای مدرن، بازتاب دهنده‌ی دوره‌ی تازه‌ای از تمدن ‌و خرد ایران‌شهری است یا آنکه با فراموشی تاریخ و بی‌توجهی به اقلیم و به صرف اتکا به فناوری‌هایی که دانش جدید در اختیار ما گذاشته‌است با شتاب به سمت یک انقطاع کامل به پیش می‌رویم؟

🔹این یک تذکر ذهنی نیست، باید بدانیم که زوال و فروپاشی تمدن‌ها با رنج‌های انسانی فراوان همراه است. جنگ‌ها و نزاع‌های اجتماعی طولانی که (در پیرامون) شاهد آن هستیم، به‌هم ریختگی ساختار و سازمان‌های اجتماعی و فرهنگی و شکاف و گسستی که در درون می‌بینیم، ویرانی محیط زیست، توسعه بیابان‌ها و فقر و ناکارآمدی اقتصادی - که آن را تجربه می‌کنیم - از جمله آثار شناخته شده‌ در تجربه بشری به هنگام انحطاط تمدنی است.

💢لازم است یکبار دیگر به اندیشه و تمدن ایران‌شهری بازگردیم و با بازخوانی آن تحت تاثیر تحولات جدید راهی به سوی روشنایی بیابیم.

🔸دیروز در جلسه ستاد ملی بازآفرینی شهری میزبان استاندار، شهردار، نماینده و سایر مقامات یزد بودیم. گزارش‌های زیادی ارایه شد و تصمیم‌هایی نیز گرفتیم از جمله تهیه طرح بازآفرینی بافت تاریخی شهر یزد با توجه به ثبت جدید.

🔴امید در متن شهر سوخته

🔸گزارش این بود. %۴۳ شهرنشینان استان سیستان و بلوچستان را حاشیه‌نشینان شکل می‌دهند. به اتفاق استاندار و سایر مسئولان برای سومین بار از شیرآباد، رحیم آباد و سایر محله‌های حاشیه‌ای زاهدان بازدید کردم. معابر خاکی نابسامان، آلونک‌های کنارِ هم، فقدان فضاهای عمومی، کیفیت نازل محیطی در کنار جوانان بیکار و بچه‌هایی که در کوچه موج می‌‌زنند اولین مناظری است که به‌چشم می‌خورند.

🔸در همین متن، با سازمان مردم‌نهادی روبرو شدم که زنان محله را دور هم گرد آورده بود تا با مهارت‌آموزی آنان اقدام به تغییر در زندگی‌شان کنند. در ادامه به مدرسه‌ای رفتم که توسط سمن دیگری برپا شده بود با هدف آموزش دخترانی که از تحصیل بازمانده بودند و سن آنان تا ۱۴ سال و تعداد زیادی از آنان حتی فاقد شناسنامه بودند. آنان دختران را در تابستان آموزش می‌داند تا شاید یک‌سال جلو بیفتند. خانه‌ی سلامتی هم بر پا شده بود. شهرداری نیز دست بکار شده بود و بعضی معابر را گشوده و در حال آسفالت آنها بود.

🔷واقعیت آن است که ۳۵% جمعیت شهری ایران در حاشیه‌ی شهرها یا بافت‌های میانی فرسوده‌شده زندگی می‌کنند. با خود فکر می‌کردم که دنیای مدرن با شهرهای ما چه کرد؟ یک ماه دیگر ۱۱۱امین سالگرد صدور فرمان مشروطیت و آشنایی رسمی ما ایرانیان با راه و رسم زندگی مدرن است. از آن زمان تا کنون، هزاران میلیارد تومان در جهت عمران و نوسازی زندگی شهری ایران هزینه شده‌است. ولی، کیفیت زندگی شهری در ایران، وضعیت چندان قابل قبولی را نشان نمی‌دهد.

🔹شهر به مفهوم سازمان اجتماعی، مظهر خرد، تمدن و سبک زندگی ایرانی و هویت مکانی در میان ما ایرانیان موقعیت خود را از دست داده است. آقای دکتر امینی‌فر نماینده محترم مردم ایرانشهر در مجلس در جلسه ستاد بازآفرینی شهری استان می‌گفت: هر چند اقدامات صورت گرفته در برابر مشکلات این بافت‌ها بسیار ناچیز است، لیکن حس خوبی دارم. شاید این حس خوب ناشی از آن باشد که این‌بار شهر در کلیت خودش هدف قرار گرفته‌است و تمام مسئولان استان و شهر، مردم و سمن‌ها به‌صورت یک‌پارچه تمام آنچه دارند را به مشارکت گذاشته‌اند تا شهر را بازآفرینی کنند و نه آنکه صرفا چند پروژه را اجرا کنند.

🔹من امید را در چشم دخترانی که در مدارس این شهر سوخته در تابستان درس می‌خواندند و در میان خانم‌هایی که موفق شده‌بودند محصولی را تولید کنند تا زندگی خود را دوباره بسازند دیدم.

💢به امید انکه بتوانیم یکبار دیگر شهرِ ایرانی را به مثابه‌ی مظهر تمدن ایران‌شهری بازآفرینی کنیم.

🔵درد مفت‌سواری
🔻طناب مفت گیر بیاره خودش رو دار میزنه.
▪️این ضرب‌المثل را صادق هدایت برای بیان یکی از صفات ناشایست فرهنگی ما ایرانیان در بوف کور یاد می‌کند. ولی واقعیت این است که این موضوع تحت عنوان «مساله مفت‌سواری» فراتر از خلقیات ما ایرانیان است و در ادبیات اقتصادی و اجتماعی به عنوان بزرگترین مانع شکل‌گیری همکاری‌های جمعی ویا حتی توسعه ملی است.
▪️جانِ کلام این است که منافع مشترک به تنهایی موجب همکاری جمعی نمی‌شود. همکاری جمعی هم نیاز به منافع گروهی دارد، هم نیاز به سیستم راهبری برای اجرا و نقد کردن منافع دارد و هم نیاز به تسهیم هزینه‌ی منصفانه به جمع دارد به نحوی که کسی نتواند از پرداخت سهم خود فرار کند. چرا که هیچ منفعتی بدون هزینه حاصل نمی‌شود. اولین کسی که بتواند هزینه خودش را به جمع تحمیل کند، سهم خودش را پرداخت نکند . منفعت مفت حاصل کند جمع فرومی‌پاشد.
💢اینک سؤال این است که آیا گفتمان غالب در ایرانِ ما به نفع تسهیم هزینه در برابر استفاده از خدمات و منافعِ عمومی است و یا بالعکس مشروعیت بخشی به کسب منفعت مفت است؟ بگومگوهای سیاسی چه دخلی به این موضوع دارد؟